Yener KARADENİZ
Küresel ekonomik sakinliğin tesirlerinin Türkiye’de beklenenden daha sert biçimde hissedileceği öngörüsünden hareket eden Dış Ekonomik Bağlantılar Heyeti (DEİK) Lideri Nail Olpak, Türkiye’nin bundan korunmak için daha yürekli adımlar atması gerektiğini vurguladı. Olpak, bu noktada hür ticaret mutabakatlarının değerine dikkat çekerek, “Dışarda fırtına var. Faiz artırımı ya da AB’de olabilecek yavaşlamadan az etkilenmemiz için bazı konularda daha cesur olmamız lazım. Pakistan, Azerbaycan gibi ülkeler ile STA ya da genişletilmiş ticaret anlaşması imzalanabilir” dedi. DEİK Lideri Nail Olpak, DÜNYA Üst Yöneticisi Hakan Güldağ ve Yazı İşleri Müdürü Handan Sema Ceylan ile bir ortaya gelerek son devirdeki gelişmeleri kıymetlendirdi.
54 AFRİKA ÜLKESİNİN 47’SİNDE İŞ KURULUMUZ VAR
Halihazırda 3 bin 700 üyesi ile 151 ülke kurulu, 143 ikili iş kurulu, 6 sektörel iş kurulu ve 2 tane de özel hedefli iş kurulu sayısına ulaşan DEİK’e müracaatların artmaya devam ettiğine dikkat çeken Olpak, ülke kurullarına son olarak Liberya ve Botsvana’nın dahil olduğu anlattı. Olpak, “Kuruluş kararlarını aldık. Botsvana’nın karşı kanatları ile imzalar atıldı. Üyelerini oluşturuyoruz. Ama devamı da geliyor. Şimdi Brunei’den ve Güney Afrika’da Svaziland Krallığı’ndan talep var. Yetişmekte zorlanıyoruz” dedi. Olpak’ın verdiği bilgilere nazaran ABD’de ise 8 eyalet komitesine ulaşan DEİK’in amacı bu sayıyı 12’ye çıkarmak. Öte yandan Liberya ve Botsvana’nın da dahil olması ile birlikte DEİK, 54 Afrika ülkesinin 47’sinde iş kurulu kurmuş oldu.
İŞ KURULUNA DİJİTAL TEKNOLOJİ EKLENDİ
DEİK bilindiği üzere daha çok ülke iş kurulları konusunda etkin olan bir kurum. Toplamda 151 kurula sahip olan kurum, eğitim iktisadı, güç, lojistik, sıhhat ve milletlerarası teknik müşavirlik ve dijital teknoloji olmak üzere 5 adet de sektörel iş kurulunu bünyesinde bulunduruyordu. Kelam konusu alana son olarak dijital teknoloji iş kurulunun katılması ile bu sayının 6’ya yükseldiğini anlatan Nail Olpak, daha evvel TİM üzere kurumların bünyesinde sektörel birlikler olması üzere nedenlerle sektörel iş kurulu sayısını artırmaya çok sıcak bakmadıklarını anlattı. Lakin muhtaçlığın hasıl olması nedeni ile kurullara dijital teknolojinin dahil edildiğini belirten Nail Olpak, Fazilet Erkul’un başkanlığını yaptığı kurulun içlerine çok fazla sinen bir kurul haline geldiğini vurguladı.
ARABİSTAN İLE TİCARET SENEYE SIÇRAYACAK
Nail Olpak, ülkeler ile ticari münasebetlere de değindi. Olpak, Birleşik Arap Emirlikleri ile 2,6 milyar doları ithalat olmak üzere 8 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaşıldığını belirtti. Suudi Arabistan’la ise geride kalan periyotta yaşanan badireler nedeni ile ticari hacmin çok fazla gerilediğini hatırlatan Olpak, “Şu anda ticarette kıymetli bir hareketlilik var ancak bunun asıl tesirlerini önümüzdeki yıl göreceğiz. Şu an bu yılsonu kapanışını merak ediyoruz. Sıfıra kadar gelmiştik, 300 milyon dolarlar konuşuluyordu. Herhalde bu sene ivmelendiririz lakin asıl meyvesini önümüzdeki yıl yeriz. Burada birkaç ay oldu ilgilerin düzelmesi. Bu sene yapmayı planladığımız fuar vardı, karşılıklı kimsenin programı uymadığı için önümüzdeki sene martta Riyad’da gerçekleşecek. Siyaseten bakıldığında öbür farklı örnek de Yunanistan’dır bizim için. Yunanistan ile de ticaret azalmıyor. İsrail gibisi bir durum var. İsrail’den de memnunuz. 7 milyar doların üstünde sayı ile yıl kapanacak. Yunanistan’a dönersek geçen yıl kapanış 3,5 milyar dolarla oldu. Münasebetler inişli çıkışlı ancak başka taraftan kesilmeyen bir ticaret var ve her sene biraz daha üst çıkıyor” dedi.
AB’NİN ATEŞİ YÜKSELMEYE BAŞLADI
Türkiye’nin dış ticaretinde en değerli ülkelerden biri de elbet Çin olarak öne çıkıyor. Düzenledikleri aktiflikten örnek veren Olpak, “Büyükelçi de geldi etkinliğimize. İki dernek vardı. Onlardan biri ‘5 yıl içinde 100 milyar dolarlık ticaret hedefine gidiyoruz’ dedi. Ben, ‘Ana fotoğrafa baktığınızda siz dış ticaret fazlası, biz de dış ticaret açığı veren bir ülkeyiz. Siz 100 milyar dolara giderken 90’a 5 olacaksa olmaz. Siz bütün fazlayı bizden vermek zorunda değilsiniz, biz de tüm açığı sizden vermek zorunda değiliz. Sorumluluk iş dünyasına ait’ dedim. Büyükelçi ‘Belirli ürünlerde çakışıyoruz, orada ayrışmayı düşünmemiz lazım’ dedi. Lakin bakıldığında bizim en fazla odaklanmamız gereken bölgelerden biri Asya Pasifik. Cari açığın, dış ticaret açığının artarak gittiği bir devirde bizim oralarda neler yapabileceğimizi konuşmamız lazım. Kimi bahislerde daha mert adımlar atmamız lazım. Mesela Pakistan ile STA imzalayamıyoruz. AB ile Pakistan’ın STA’sı var. Orası ile imzalayınca AB pazarına esasen giriyor. Türkiye’deki üreticileri de koruyacak bir formül ile yürekli adımlar atabiliriz. Tekrar geçtiğimiz günlerde Bakü’deydik. Orada da 12 unsurluk tercihli ticaret muahedemiz var. 15’e, 25’e nasıl çıkartırızı konuşuyoruz. Teknik olarak AB nedeni ile bir STA imzalamıyor olabiliriz lakin ismini STA yapmayalım, iki eseri hariç yapıp genişletilmiş bir ticaret muahedesi yapalım. Bu muahededen ben dayak yemem. Bizim buralarda biraz daha yavuz olmamız lazım. Umarız olmaz lakin AB’nin ateşi yükselmeye başladı. Grip mi nezle mi olacak bilemiyoruz. Faiz artışlarının ne getireceğini bilmiyoruz. O vakit benim öteki yerlere açılım yapmam lazım. Azerbaycan ile 15 milyar dolar ticaret hacmi amacı var. Birinci 10 ayda 5,6 milyar dolara ulaştık. Yılı 7 milyar dolarlarda kapatırız ” diye konuştu.
“TRAJEDİDEN İŞ ÇIKMAZ”
İkili ticarette Irak’ın da kıymetine dikkat çeken Olpak, “Irak ikili ticarette şu an 3. sırada. Son dalgalanmadan da etkilenmedi ticaret. Orada Almanya, ABD birinci ikide. Irak ve İngiltere bir ay biri bir ay biri üçüncü oluyor. Güç nedeni ile Rusya ilerleyebilir. ABD’nin en azından resmi yetkilisi ‘biz sizi anlıyoruz. Bizim yaptığımız ambargoyu yapmayacağınızın farkındayız ama bizim ambargomuz sizin üzerinizden delinmesin’ diyor. Kederleri o. Trajediden iş çıkmasını düşünmek hakikat değil lakin bir de realite var ortada. Şu ana kadar da rastgele bir problem olmadı. Rusya’da ambargo ile pes edecek bir yapıda değil. Hazırlığını yapmış” dedi.
Meta’nın merkezine seyahat
Nail Olpak, ABD’de gerçekleştirilen 9’uncu Türkiye Yatırım Konferansı ile ilgili de bilgi verdi. Konferansın temasının içinde dijitalleşmenin de olduğunu belirten Olpak, “Gündüz oturumu Meta’nın (Facebook) yeni merkezinde yapıld. Biz binaya ‘Man in Black’ yani takımlarla giden insanlardık. Oradaki ortam bambaşkaydı. Büyük iş yapan firmaların rahat giyinen insanları. Görüşmelerimiz başarılı geçti” dedi. Görüşmeler için iştirakçilerin da gerçek seçilmiş iş insanlarından oluştuğunu anlatan Olpak, “Akşam Cumhurbaşkanı ile olan toplantı genelde geniş katılımlı olurdu. Bu kez daha dar kapsamlı bir toplantı olsun dedik. 15 ABD firması ve bunlara iş yapan 9 Türk firmasını çağırdık. Fortune 10 ile 60 arasından 15 firma seçildi. SpaceX’ten Meta’ya, Boeing’den Coca Cola’ya kadar önemli firmaların CEO’ları katıdı” diye konuştu.
Afrika’da proje çok finansman yok
DEİK Lideri Olpak, Türk müteahhitlik kesimi hakkında da konuştu. Müteahhitliğin Afrika’da hala kıymetli olduğunu anlatan Olpak, “Türk müteahhitler Afrika’da bu güne kadar 82 milyar dolarlık iş yapmış. Ben Türk müteahhitlerinin biraz daha fazla desteklenmesi gerektiğini düşünüyorum. Zira Afrika’da proje çok, finansman yok. Finsansmanın olmadığı yerde sizden finansman dahil proje teklifi bekliyorlar. Buralarda müteahhitler Eximbank kaynakları ile desteklenmeli. Buralarda öbür eximler çok öndeler. Afrika’yı o noktada başka bir halde görmemiz lazım. İmzaladıkları kıtasal hür ticaret mutabakatının sonuçları nereye gidecek onu görmek lazım. Zira bölge orta vadede 3,5 trilyon dolarlık bir iktisada gidiyor. O muahede ile de ticaretin yüzde 50’sini kendi ortalarında yapmayı düşünüyorlar. Bizim oraya daha çok çalışmamız lazım” tabirlerini kullandı. Bu noktada son periyotta çokça kullanılan ‘glokolleşme’ kavramının değerine dikkat çeken Nail Olpak, “Fas örneği var. Fas, kendilerine eser satan ülkelere ‘Gel burada bir üretim yap’ diyor. Hatta tüm dünya buna gidiyor. Yeniden Afrika’da müteahhitlik işlerine dönersek, orada inanılmaz olumlu bir algımız var. Şu ana kadar algımızı kirletecek bir şey yapılmadı. Geçen sene Türk müteahhitler kıtada 31 milyar dolarlık iş almış. Finansmanları biraz olsun desteklenirse bu sayı 60 milyar dolar olur. İkincisi de yalnızca mal satarak değil, orada bir şey yaptığınızda pazar hissesi alabilirisiniz. Üçüncü de Afrika’da iş yapacaksanız ya kendi yeriniz olacak ya da lokal bir firma ile el sıkışacaksınız. Afrika’da önemli bir gelecek var. Afrika’nın toplamı hala bir Almanya değil fakat olsun gidilecek de çok kıymetli bir alan var” açıklamasında bulundu.
Balkanlar tarafında da güzel gidiyoruz
Balkan ülkelerinin değerine dikkat çeken Nail Olpak, şunları söyledi: “Balkanlar tarafı önemli. Balkanlar olarak baktığımızda bu sene ticaret hacmi Yunanistan da dahil olmak üzere 28 milyar dolara geldi. Yılı 30 milyar doların üstünde kapatacağız. Önemli bir rakam ve Türkiye olarak Balkanlarda gayet iyiyiz. Mesela Bulgaristan ve Romanya’da çok iyiyiz. Romanya’da çok fazla Türk firması var. Ülkeye iş yapmak için gidenler oldu.”
Mısır’la ticaret makus etkilenmedi
Mısır ile ticaret hacmine de dikkat çeken Nail Olpak, “Mısır ile ikili ilişkilerde yatırımlarımız siyasetin gergin dönemlerinden kötü etkilenmedi. Oradaki yatırımlarımız siyasetin gergin dönemlerinde de hiç kötü etkilenmedi. Ticaret nereye gider bekliyoruz” dedi.
DEİK Lideri Nail Olpak ve beraberindeki heyet, DÜNYA Üst Yöneticisi Hakan Güldağ,Yazı İşleri
Müdürü Handan Sema Ceylan ile muhabirimiz Yener Karadeniz’e çalışmaları hakkında bilgi verdi.
